Year-Over-Year (YOY) là một khái niệm thường được sử dụng trong phân tích tài chính và kinh doanh để so sánh dữ liệu giữa hai năm liên tiếp. Việc so sánh này giúp người quản lý có cái nhìn rõ ràng hơn về sự phát triển của doanh nghiệp và dự đoán các xu hướng trong tương lai.
Trong bài viết này, chúng ta sẽ tìm hiểu sâu hơn về khái niệm YOY và cách sử dụng nó để phân tích dữ liệu tài chính.
1. YOY là gì?
Year-Over-Year (YOY) là một phương pháp so sánh dữ liệu giữa hai năm liên tiếp để đánh giá sự phát triển của một doanh nghiệp, một ngành công nghiệp hoặc một thị trường.
YOY
được sử dụng rộng rãi trong phân tích tài chính và kinh doanh để đo lường sự thay đổi trong doanh thu, lợi nhuận, số lượng khách hàng, sản lượng hoặc bất kỳ chỉ số nào khác trong suốt một năm.
Phương pháp YOY cho phép người quản lý so sánh dữ liệu giữa hai năm để xem liệu doanh nghiệp đang phát triển hay đang trải qua sự suy giảm. Nó cũng cho phép người quản lý dự đoán xu hướng phát triển trong tương lai dựa trên dữ liệu lịch sử.
Các chỉ số YOY thường được sử dụng trong phân tích tài chính và kinh doanh bao gồm doanh thu, lợi nhuận, tỷ lệ lợi nhuận gộp, tỷ lệ biên lợi nhuận, số lượng khách hàng, sản lượng, giá cổ phiếu và nhiều chỉ số khác.
2. Cách tính YOY
Để tính Year-Over-Year (YOY), chúng ta cần so sánh dữ liệu giữa hai năm liên tiếp và tính toán tỷ lệ tăng hoặc giảm của chỉ số trong năm sau so với năm trước.
Công thức tính tỷ lệ YOY như sau: (Tổng số liệu năm hiện tại – Tổng số liệu năm trước) / Tổng số liệu năm trước x 100%
Ví dụ, để tính toán YOY của doanh thu trong năm 2023 so với năm 2022, chúng ta cần tính tỷ lệ tăng/giảm của doanh thu trong năm 2023 so với doanh thu trong năm 2022.
Giả sử doanh thu của năm 2022 là 1.000.000 USD và doanh thu của năm 2023 là 1.200.000 USD, chúng ta có thể tính YOY như sau: [(1.200.000 – 1.000.000) / 1.000.000] x 100% = 20%
Tỷ lệ này cho biết doanh thu của năm 2023 đã tăng 20% so với năm 2022. Chúng ta có thể sử dụng công thức này để tính YOY của bất kỳ chỉ số tài chính hoặc kinh doanh nào trong suốt hai năm liên tiếp.
3. YOY khác với QOQ là gì?
YOY (Year-Over-Year) và QOQ (Quarter-Over-Quarter) là hai thuật ngữ thường được sử dụng trong lĩnh vực tài chính và kinh doanh để đánh giá sự tăng trưởng hoặc giảm giá trị của chỉ số trong thời gian.
Trong đó, YOY đánh giá sự tăng trưởng hoặc giảm giá trị của chỉ số trong năm nay so với năm trước, còn QOQ đánh giá sự tăng trưởng hoặc giảm giá trị của chỉ số trong quý này so với quý trước đó.
Ví dụ, nếu doanh thu của một công ty trong quý 3/2023 là 100 triệu đồng và doanh thu của quý 2/2023 là 90 triệu đồng, thì QOQ của doanh thu sẽ là: [(100 triệu – 90 triệu) / 90] triệu x 100% = 11.11%.
Đây là tỷ lệ tăng trưởng doanh thu của quý 3 so với quý 2. Còn YOY của doanh thu của công ty trong năm 2023 so với năm 2022, nếu doanh thu năm 2022 là 300 triệu đồng và doanh thu năm 2023 là 360 triệu đồng, thì YOY của doanh thu sẽ là: [(360 triệu – 300 triệu) / 300 triệu] x 100% = 20% Đây là tỷ lệ tăng trưởng doanh thu của năm 2023 so với năm 2022.
YOY và QOQ đều là các chỉ số đánh giá sự tăng trưởng hoặc giảm giá trị của các chỉ số tài chính hoặc kinh doanh trong khoảng thời gian nhất định, nhưng YOY đánh giá trong năm, còn QOQ đánh giá trong quý.
4. Nhược điểm của YOY
Mặc dù YOY được sử dụng phổ biến trong việc đánh giá tăng trưởng kinh doanh và tài chính của một doanh nghiệp, nhưng nó vẫn có một số nhược điểm như sau:
- Không phản ánh được xu hướng chi tiết: YOY chỉ so sánh giữa hai thời điểm cách nhau một năm, do đó, nó không phản ánh được xu hướng tăng trưởng trong một khoảng thời gian ngắn hơn như QOQ hoặc trong cùng một năm.
- Không phản ánh được mức độ tăng trưởng: Do YOY chỉ so sánh giữa hai điểm thời gian, nên không phản ánh được mức độ tăng trưởng thực sự của doanh nghiệp.
- Không phù hợp cho các doanh nghiệp mới: Với các doanh nghiệp mới, YOY không thể đánh giá được tăng trưởng kinh doanh của doanh nghiệp trong năm đầu tiên hoạt động vì không có dữ liệu năm trước để so sánh.
- Dễ bị ảnh hưởng bởi yếu tố mùa vụ: Với các doanh nghiệp hoạt động trong các ngành nghề có tính mùa vụ cao như ngành du lịch, YOY có thể bị ảnh hưởng bởi yếu tố mùa vụ. Ví dụ, doanh thu của một khách sạn trong mùa cao điểm sẽ cao hơn nhiều so với mùa thấp điểm, do đó YOY của khách sạn sẽ bị ảnh hưởng bởi yếu tố này.
Tóm lại, YOY là một công cụ đánh giá tăng trưởng kinh doanh và tài chính hiệu quả, nhưng cần phải được sử dụng đúng cách và kết hợp với các chỉ số khác để đánh giá mức độ tăng trưởng chính xác của doanh nghiệp.
