Thuế thu nhập cá nhân là một trong những loại thuế quan trọng nhất đối với người dân và doanh nghiệp. Tuy nhiên, rất nhiều người vẫn chưa hiểu rõ về cách tính toán và đóng thuế thu nhập cá nhân của mình.
Trong bài viết này, chúng ta sẽ tìm hiểu sâu hơn về thuế thu nhập cá nhân và cách đóng thuế đúng cách để tránh các rủi ro pháp lý.
1. Thuế thu nhập cá nhân là gì?
Thuế TNCN là viết tắt của thuế thu nhập cá nhân. Đây là một loại thuế mà người dân phải nộp cho nhà nước từ tiền lương, thu nhập kinh doanh, đầu tư và các nguồn thu nhập khác.
Thuế TNCN được tính trên cơ sở thu nhập chịu thuế hàng năm của mỗi cá nhân. Thu nhập chịu thuế là tổng số tiền mà cá nhân đó đã thu được trong năm tính thuế sau khi trừ các khoản giảm trừ và miễn thuế.
Việc đóng thuế TNCN là nghĩa vụ pháp lý của mỗi người dân và doanh nghiệp, giúp đóng góp cho ngân sách Nhà nước và phát triển kinh tế, xã hội.
2. Đối tượng phải đóng thuế thu nhập cá nhân
Đối tượng phải đóng thuế thu nhập cá nhân (TNCN) là các cá nhân có thu nhập từ các hoạt động kinh doanh, nghề nghiệp, tiền lương, tiền công, tiền thưởng, tiền lãi, tiền cho thuê tài sản, tiền thừa kế, quà tặng, trợ cấp, bảo hiểm, và các khoản thu nhập khác.
Các cá nhân có thu nhập trên mức giới hạn miễn thuế được quy định tại pháp luật cũng phải đóng thuế TNCN. Tùy thuộc vào mức thu nhập của mỗi cá nhân, thuế TNCN được tính theo các bậc thuế khác nhau.
Các khoản giảm trừ thuế TNCN và các khoản khấu trừ khác cũng được quy định để giảm thiểu mức thuế phải nộp của cá nhân.
Để đóng thuế TNCN, các cá nhân cần phải làm đầy đủ các thủ tục, nộp đầy đủ các giấy tờ và chịu trách nhiệm đối với tính toán và nộp đúng số thuế theo quy định của pháp luật.
3. Công thức và cách tính thuế thu nhập cá nhân
Việc tính thuế thu nhập cá nhân (TNCN) được thực hiện trên cơ sở thu nhập chịu thuế hàng năm của mỗi cá nhân, theo các bước sau đây:
Bước 1: Xác định tổng thu nhập chịu thuế trong năm
Tổng thu nhập chịu thuế trong năm bao gồm tất cả các khoản thu nhập như lương, thưởng, tiền thưởng, quà tặng, lãi suất, tiền lương còn lại, hưởng lợi từ việc sở hữu tài sản và các nguồn thu nhập khác.
Bước 2: Trừ các khoản giảm trừ thuế
Các khoản giảm trừ thuế được quy định rõ trong Luật Thuế TNCN, bao gồm:
- Khoản giảm trừ bản thân (11 triệu đồng/năm);
- Khoản giảm trừ người phụ thuộc (4,4 triệu đồng/năm);
- Khoản giảm trừ bảo hiểm xã hội, bảo hiểm y tế (tối đa 20 triệu đồng/năm)
- Khoản giảm trừ khác (nếu có)
Sau khi trừ các khoản giảm trừ thuế, ta sẽ tính được số tiền thu nhập chịu thuế (TNCT) trong năm.
Bước 3: Tính thuế TNCN
Theo quy định hiện hành, Thuế TNCN được tính theo thuế suất thuế thu nhập cá nhân với mức thuế tăng dần theo mức thu nhập.
Thuế suất thuế TNCN hiện nay được quy định dựa theo thu nhập hàng năm như sau:
- Đến 60 triệu đồng: 5%
- Từ 60 triệu đến 120 triệu đồng: 10%
- Từ 120 triệu đến 216 triệu đồng: 15%
- Từ 216 triệu đến 384 triệu đồng: 20%
- Từ 384 triệu đến 624 triệu đồng: 25%
- Từ 624 triệu đến 960 triệu đồng: 30%
- Trên 960 triệu đồng: 35%
Sau khi xác định được thu nhập chịu thuế (TNCT) trong năm, ta sẽ áp dụng mức thuế tương ứng với mức thu nhập của mình để tính toán số tiền thuế TNCN phải nộp.
Bước 4: Trừ các khoản giảm trừ thuế đã nộp
Nếu trong năm, bạn đã nộp thuế TNCN vượt quá số tiền phải nộp, bạn có thể làm hoàn thuế TNCN để được hoàn lại.
Bạn cũng có thể sử dụng công thức tính thuế TNCN nhanh theo bảng sau:
| Bậc thuế | Thuế suất | Công thức tính thuế TNCN |
| 1 | 5% | 0 + 5% thu nhập tính thuế (TNTT) |
| 2 | 10% | 0.25 trđ + 10% TNTT trên 5trđ |
| 3 | 15% | 0.75trđ + 15% TNTT trên 10trđ |
| 4 | 20% | 1.95 trđ + 20% TNTT trên 18trđ |
| 5 | 25% | 4.75 trđ + 25% TNTT trên 32trđ |
| 6 | 30% | 9.75 trđ + 30% TNTT trên 52trđ |
| 7 | 35% | 18.15 trđ + 35% TNTT trên 80trđ |
Ví dụ: An làm việc tại công ty ABC với mức lương 25 triệu đồng/tháng. Trong năm 2022, An có thu nhập chịu thuế (TNCT) như sau:
- Lương: 25 triệu đồng x 12 tháng = 300 triệu đồng
- Tiền thưởng: 30 triệu đồng
- Tiền lương còn lại: 10 triệu đồng
- Tổng thu nhập chịu thuế: 300 + 30 + 10 = 340 triệu đồng
Các khoản giảm trừ thuế của An trong năm 2022 như sau:
- Khoản giảm trừ bản thân: 11 triệu đồng/năm
- Khoản giảm trừ người phụ thuộc (không có): 0 đồng
- Khoản giảm trừ bảo hiểm xã hội, bảo hiểm y tế: 20 triệu đồng/năm
- Khoản giảm trừ khác (không có): 0 đồng
Số tiền thu nhập chịu thuế (TNCT) của An trong năm 2022 là: 340 triệu đồng – 11 triệu đồng – 20 triệu đồng = 309 triệu đồng
Dựa theo bảng thuế suất, An sẽ áp dụng mức thuế TNCN theo cấu trúc bậc thuế để tính toán số tiền thuế phải nộp:
- Từ 0 đồng đến 60 triệu đồng: 5%
- Từ 60 triệu đến 120 triệu đồng: 10%
- Từ 120 triệu đến 216 triệu đồng: 15%
- Từ 216 triệu đến 384 triệu đồng: 20%
- Từ 384 triệu đến 624 triệu đồng: 25%
- Từ 624 triệu đến 960 triệu đồng: 30%
- Trên 960 triệu đồng: 35%
Do thu nhập chịu thuế của An là 311 triệu đồng, nên An sẽ phải nộp thuế TNCN như sau:
- 5% x 60 triệu đồng = 3 triệu đồng
- 10% x (120 – 60) triệu đồng = 6 triệu đồng
- 15% x (216 – 120) triệu đồng = 14,4 triệu đồng
- 20% x (311 – 216) triệu đồng = 19 triệu đồng
Tổng số tiền thuế TNCN mà An phải nộp là: 3 + 6 + 14,4 + 19 = 42,4 triệu đồng.
Sau đó, An sẽ trừ đi các khoản giảm trừ thuế đã nộp trong năm để xác định số tiền thuế TNCN cuối cùng phải nộp cho nhà nước.
4. Thuế TNCN nộp như thế nào và khi nào nộp?
Các cá nhân phải nộp thuế TNCN theo đúng quy định của pháp luật. Thời gian nộp thuế TNCN hàng năm là từ ngày 01/01 đến hết ngày 31/03. Với các cá nhân thực hiện quyết toán thuế trực tiếp có thời hạn nộp cuối cùng vào ngày 04/05/2023 (do ngày cuối cùng của tháng thứ 4 là nghỉ lễ 30/4 và các ngày 01, 02, 03 tháng 5 cũng trong ngày nghỉ lễ bù.
Các hình thức nộp thuế TNCN bao gồm:
- Nộp trực tiếp tại các đơn vị thuế trực thuộc cơ quan thuế.
- Nộp qua hệ thống ngân hàng, thẻ ATM hoặc Internet Banking.
- Nộp qua dịch vụ thuế điện tử của Bộ Tài chính hoặc các trang web cung cấp dịch vụ tương tự.
- Nộp qua bưu điện.
Các cá nhân cần chú ý đến việc nộp thuế đúng thời hạn và đầy đủ số tiền nợ thuế. Nếu không nộp đúng thời hạn hoặc nộp thiếu số tiền nợ thuế, cá nhân sẽ bị áp dụng các biện pháp xử lý vi phạm theo quy định của pháp luật, bao gồm phạt tiền, thu hồi số tiền thuế nợ và/hoặc khóa số tiền trong tài khoản ngân hàng.
5. Trường hợp quên đóng thuế TNCN trong thời hạn phải làm như nào?
Nếu bạn quên đóng thuế TNCN trong thời hạn, bạn nên làm như sau:
- Nộp thuế ngay lập tức: Bạn nên nộp thuế TNCN càng sớm càng tốt để tránh bị phạt tiền và các hình thức xử lý vi phạm khác.
- Tính toán số tiền nợ thuế còn lại: Bạn cần tính toán lại số tiền nợ thuế còn lại bao gồm cả số tiền phạt và lãi suất tính từ ngày quá hạn đến ngày nộp thuế.
- Nộp tiền phạt và lãi suất: Nếu bạn nộp thuế TNCN quá hạn, bạn sẽ bị phạt tiền và tính lãi suất. Bạn cần tính toán số tiền phạt và lãi suất và nộp chúng cùng với số tiền nợ thuế còn lại.
- Liên hệ với cơ quan thuế: Nếu bạn gặp khó khăn trong việc tính toán và nộp thuế, bạn có thể liên hệ với cơ quan thuế để được hướng dẫn cụ thể.
Nếu bạn không nộp thuế TNCN trong thời hạn và không có hành động cải thiện, bạn sẽ bị xử lý vi phạm theo quy định của pháp luật, bao gồm phạt tiền và các biện pháp khác như tịch thu tài sản hoặc buộc thôi hoạt động kinh doanh. Do đó, bạn nên nộp thuế đúng hạn và đảm bảo tính chính xác của số tiền nợ thuế để tránh gặp phải các hậu quả không mong muốn.
6. Các trường hợp được hoàn thuế TNCN
Theo quy định tại khoản 2, điều 8 và luật thuế thu nhập cá nhân năm 2007 thì có 3 trường hợp sau được hoàn thuế thu nhập cá nhân gồm:
- Số tiền thuế nộp thừa từ đợt trước của cá nhân thì không bù trừ cùng với số tiền thuế cần nộp của kỳ tiếp theo.
- Số tiền thuế cá nhân nộp lớn hơn số thuế thực tế cần nộp.
- Cá nhân đã thực hiện nghĩa vụ nộp thuế thu nhập cá nhân nhưng có thu nhập tính thuế chưa đạt các bậc cần nộp.
- Các trường hợp khác theo quyết định của cơ quan nhà nước có thẩm quyền.
Thuế thu nhập cá nhân là một trong những khoản chi phí không thể tránh khỏi đối với mỗi cá nhân và doanh nghiệp. Việc hiểu rõ và đóng thuế đúng cách không chỉ giúp bạn tránh được các rủi ro pháp lý, mà còn giúp tăng tính minh bạch và đạo đức trong kinh doanh.
Hy vọng với những kiến thức về thuế thu nhập cá nhân đã được trình bày trong bài viết này, bạn sẽ cảm thấy tự tin hơn trong việc đóng thuế của mình.
Tham khảo thêm bài viết về Thuế thu nhập doanh nghiệp
